JAQUE FIGOUN

CONTE


Su la fin dé l'ancien regime ,
En iuetanto-sè , lou pu tar,
Entre lei negoucian counoueissu fin reinar
E per lei pacho d'or coumo vun dei sublime ,
A Marsïo , l'avié Moussu Danis Foucar,
L'assoucia dei Messies Cucurni , dei Menime.
Mai sé per soun gazan li visié toujou clar,
En fè dé l'escrituro èro jus !... pichoun crime ,
Mi diré, per quoouqu'un qu'a siei vèlo su mar...

Senso counta sei bri doou Levan é d'Afriquo ,
Soun superbe trei-ma la Fidèlo Mouniquo
Li fasié ben per an douei fé, lou men ,
Lei viagi dé Borboun é dé la Martiniquo :
Ero un beou troué dé boues; lei rei dei bastimen

Su d'aqueou bor tenié per subrecargo
Un viei farçur , Meste Jaque Figoun
Mié mafalo , mié coumis , mié segoun ;
Qué din lou ten marlussaire à Mazargo
Avié fa quoouquei soou en venden dé poutarguo..

Foou vou dire qu'eis ilo aquestou boulegoun ,
Lei vento é leis acha , menavo tou rejoun.
Sei responso toujou cooussigan la demande,
L'espedicien ploouvié su la coumando.
Senso estampeou , senso artirai ,
Souven l'arribavo , oou coumpaire ,
Dé chapla dins un jou dé toumbareou d'afaire ,
Ren qué doou sacrebieou qu'abravo soun travai.
Tamben, Moussu Foucar, charma dé soun toutobro,
Si deleguavo en vian lou marlussiaire à l'obro,
E si disié : l'oourieou fa forgea esprè ,
Serié pa pu mouscous , segu, ni pus adrè !...

Un coou, pamen, l'esclussi vengué sourdo
Dessu l'espri pounchu doou digne servitour ;
Sa foguo li fugué leu pu singulié tour
En li fen bouaro à la grosso cougourdo
Uno goulado un tan si paou troou lourdo !...
Moussu Dooufin, l'ami dé noueste negoucian,
Un jou li di : ma fremo a un coou su lou timpan !...
Voou-ti pa, bouen Danis , qué li crompi dé singe
Per si n'en espassa lei san jou dei diminge ,
A lei faire soouta oou capeou
Davan lei vesin doou casteou ! .. .
Dei mino , dei pousturo é pui dei cabriolo
Qué vou fan leis orne dé boua ,

Rosino mi n'en di lei foulié lei pu drolo
Ben mai ! di qué pourrien liegi la santo-croua
Anfin, relevan la cremo é la paraoulo
Miesqué nouestei pissoué lou singe servié a taoulo !
Tu qu'as tan lou bras lon amoun , se ti plasié
D'escrieoure quatre ligno oou péis dei moucaquo
Per coutenta lei gous dé ma fouelo mouïé ,
M'ooussaries un beou fai dé dessu la casaquo !...
Nouste Moussu li di : Dooufin , ben voulentié !...
Degun mies que Figoun poou trouva toun afaire.
Deman l'espedirai quoouquei mo dé bié ;
Sabes coumo es : sara leou les ; leisso nous faire !...
-Va ben !... lou lendeman, quan ven per mettre a coua,
Moussu Danis , veici l'escri qué s'enmagino ,
En cresen d'espragna l'abi dé san Françoua

" Mon ser Figon, la-bà ô boua dé té colino
Procuro toi 4 0 5 monino
Toi memo a bor te me le soignera
E dé retour te me le mentira
Como y me fot ce betto a la fain de l'aneo
Sarço moi lé san perdro uno zourneo.
Signé FOCCARD....
"

Trei mes aprè, Jaque Figoun
Recebe aquestou pli dedin sei chantïoun...
Jugea sé toumbo mouar, s'es candi , é sé chifro
En vian d'ordre parié , lou brave luetenen !
Quatro o cin monino escri tou d'un tenen
En noumbre , oou lité dé mo separa zatamen ,
Fasien quatre-cen-cin moucaquo , en boueno chifro ! ..
O tron dé Dieou ! di Jaque : ô double Dieou!
Un cargamen d'animaou foulatieou ,
Qué tou soun lai cadabre es ren qu'un argen vieou !
Un cargamen entié ! .. li penso pa , lou mestre !...
Tan fres oourié déjà toumba din lei jacò !...
Mai coumo li pourrai arrima tou acò !...
Mi van ti galegea, lei gen ! .. qu'unt escooufestre !.
Pamen foou l'ooubéi , qué sieou soun chin bassé :
Es un particulié qu'a lou couiouna sé ;
Sera cé qué sera... voou l'espedi soun noli
A la gardi dé Dieou qué respoundra dei coli !...

E moun Jaque , suivi dé trento bracounié,
Doou matin jusqu'oou souar barrolo la campagno,
Furno lei boues , escalo lei mountagno ,
Pertou calo dé lequo à soun malin gibié...
La casso duré proun... mai emé dé pacienço ,
Quan plagnè pa la peou, enta men la despenso
Lou prouverbi va di : tou vou ven jus à pouein :
Oou bou doou mes Jaque avié soun apouein.
Alor fa fustegea lei quatre-cen-cin gabi
Per clava vun à vun sei sooutaire nouzabi ;
Empielo tout eisso , Vou v'assieouno à plesi ,
Si pimo dé marqua lei titou su leis i ;
E pui s'embarquo, é fa sa travessado
Senso gé d'avarié ni mai dé revirado.
Sa lettro din la pocho é touei lei singe à bor,
Arribo anfin à Marsïo en bouen por...
A resouna , s'amarro à quei , sangeo dé viesti
Pren un mouceou , fa donna ei besti ,
Jito sa chiquo, é va, rede coumo Artaban ,
S'esclarci dé sei conte emé soun negoucian :
- Bounjou , mestre !..
- bounjou , Figoun ! as fas bouen viagi
-Vouei , ramarciant à Dieou ; es pa aqui l'embarras !...
Qué vou dirai , Moussu , duvè avé un fier couragi !...
- Coumo? - ah ! m'en sieou soubra dé lagno é dé trocas !
Quatre-cen-cin moucaquo su lei bras !...
Mai mounté plaçaré tout aqueou mortaragi !
- Quatre-cen ! ... qué mi dies, Jaque ? - vouei, quatre-cen
Es escri ben dé bouen ? - vouei, patroun ! - oousso-anen !
Ti truffes ! - nani-pa ! - t'ai coumes mounino
Quatre vo cin, lou mai, qué moun ami Dooufin
Voou n'en faire l'estreno à Madamo Doouflno;
Mai qué venes canta, tu , dé quatre-cen-cin ...?
- Moussu Danis , ma testo es franquo dé granaïo !
Mounté papié soun , barbo caïo :
Veici voueste papié ! quatre , zèro , pui cin ,
Fan ti quatre-cen-cin? vouei ou noun ?... l'artemetiquo
Sé vou la pinti maou , doou men n'ai la pratiquo !
Esten jouine, sabieou dé couar moun gran librè ;
E pouedi enca dita tou mileime adarrè !...

Alor Moussu Foucar resto un moumen à n'uno ,
Pren soun fron din sei man , si mando un coou dé poun ,
E di : quatre cen cin mounino ! oh ! qu'uno ! qu'uno
Mi n'empegues aqui , moun paoure viei Figoun !...
Mai servirié dé ren dé sorti la feruno :
Lou tor qué poues avé mi douno pa resoun...
Per aro foou soungea dé gari nouestei plaguo :
A Paris ai d'ami din lei grandei Madraguo ;
Li semoundrai toun fichu cargamen ;
En li vouignen lei dé l'esquïarai la baguo :
Poou estre un bouen baza per lou gouvernamen ,
Qu'eisso li pintarié sei jardin d'agramen...
E coumo tou malur a quooucarren d'utile,
D'aquestou tiraren sa pichouno liçoun :
Oouré bèlo estre adrè , riche , souignous, abile ,
Sé sia troou ignouren , peca per la façoun !
Touei dous dé la lituro avian quasi la glori ;
Mai piquen-si lou pies é touquen-si la man :
Ieou ai fa moun gro cho; tu, Jaque, moun enfan,
Per leis aoubre doou Cous as pré dé cooulé-flori.

Septembre 1854,